Sự Thật Về Ngày Lễ Vu Lan Và Những Sự Ngộ Nhận Sai Lầm Của Người Phật Tử

“Lễ Vu Lan là ngày lễ có xuất phát điểm từ 2 nguồn tôn giáo: Phật Giáo và Đạo Giáo”

Vu-lan (chữ Hán: 盂蘭; sa. ullambana) là từ viết tắt của Vu-Lan-Bồn (盂蘭盆), cũng được gọi là Ô-lam-bà-noa (烏藍婆拏), là cách phiên âm Phạn-Hán từ danh từ Ullambana. Ullambana có gốc từ động từ ud-√lamb, nghĩa là “ngược lên”.

Theo Phật Giáo

Vu lan còn được gọi là lễ báo hiếu hay Lễ Vu Lan. Là một trong những ngày lễ chính của Phật giáo. Xuất phát từ sự tích về Ngài Đại Hiếu Bồ Tát Mục Kiền Liên (một trong 10 vị đại đệ tử của Đức Phật Thích Ca Mâu Ni) với tấm lòng đại hiếu đã cứu mẹ của mình ra khỏi kiếp ngạ quỷ (quỷ đói). Từ đó, Vu Lan là ngày lễ hằng năm để tưởng nhớ công ơn cha mẹ và ông bà tổ tiên – cửu huyền thất tổ nhiều đời nhiều kiếp.

Theo kinh Vu Lan Bồn thì ngày xưa, Ngài Mục Kiền Liên đã chứng quả vị La Hán. Đắc được Ngũ Căn Lục Thông, ngộ nhiều phép thần thông. Ngài được mệnh danh là Thần Thông Đệ Nhất. Mẹ ông là bà Thanh Đề đã qua đời, ông vì tưởng nhớ mà muốn biết bây giờ mẹ như thế nào nên dùng thiên nhãn nhìn khắp trời đất để tìm. Thấy mẹ mình, vì gây nhiều nghiệp ác nên phải sanh làm ngạ quỷ, bị đói khát hành hạ khổ sở. Ngài đã dùng thần thông để đem cơm xuống tận địa ngục mà dâng mẹ. Khi bà Thanh Đề nhìn thấy đồ ăn, vội vàng dùng tay che bát cơm lại không cho các cô hồn khác biết. Nhưng thức ăn vừa đưa lên miệng liền hóa thành lửa đỏ, dù có làm thế nào cũng không sao ăn được. Mục Kiền Liên chứng kiến mà trong lòng vô cùng đau xót. Tuy bản thân có pháp lực thần thông, nhưng rốt cuộc vẫn không thể cứu được mẹ mình.

Cũng theo kinh Vu Lan Bồn, Mục Kiền Liên quay về tìm Đức Phật để hỏi cách cứu mẹ, Đức Phật dạy rằng:

“Mục Kiền Liên, lúc sinh tiền mẹ ông đã hủy báng Phật pháp, chửi mắng chứ Tăng, không tin nhân quả luân hồi, lại rất bỏn xẻn, chẳng bao giờ bố thí cho ai, kể cả bố thí cho con kiến hạt gạo. Vì thế, sau khi chết bà phải chịu quả báo như thế. Ông tuy là con người hiếu đạo, thương cha nhớ mẹ, muốn đền đáp thâm ân, nhưng sức của ông có hạn. Dù có thần thông, một mình ông cũng không thể giải cứu nghiệp lực cho mẹ. Chỉ có cách nhờ sự hợp lực của chư tăng mười phương cùng chú nguyện thì mẹ ông mới thoát khỏi cảnh địa ngục”

Nhưng thưa Thế Tôn, làm sao con thỉnh được chư Tăng khắp mười phương về để cúng dường cùng một lúc như vậy được? – Mục Kiền Liên bạch Phật

Đức Phật dạy:

“Ông hãy đợi đến rằm tháng bảy, là ngày Tự Tứ của chư Tăng. Đó là ngày chư tăng mãn hạ sau 3 tháng an cư kiết hạ. Ngày đó dù các vị đang ở trong thiền định hay thọ hạ kinh hành, hay hoá độ nhân gian, cũng tập trung lại để cùng Tự Tứ. Đây là ngày thích hợp để cung thỉnh chư Tăng, thiết lễ Vu Lan nhờ sức chư tăng mười phương hợp lực cùng chú nguyện. Ông hãy sắm sửa lễ cúng dường vào ngày đó.” 

(Tự Tứ Pavārāna có nghĩa là tuỳ ý. Trong khi chư tăng nhóm họp để tụng giới, người nào thấy mình có lầm lỗi thì tuỳ ý khai ra để sám hối. Ngày Tự Tứ là ngày 15 tháng 7 âm lịch, là ngày cuối mùa an cư, ngày ra hạ, ngày giải hạ) 

Tôn giả Mục Kiền Liên y theo lời Đức Phật dạy mà làm. Sau đó mẹ của Ngài được giải thoát. Trong dịp này, rất nhiều những vong linh nơi cõi Địa Ngục cũng được thấm nhuần Phật ân mà được giải thoát khỏi cõi Địa Ngục. Nhân sự việc này, Đức Phật cũng dạy: Chúng sanh ai muốn báo hiếu cho cha mẹ cũng theo cách này (Vu-Lan-Bồn Pháp) mà làm“. Từ đó, ngày Lễ Vu Lan ra đời.

Xem lược sử của Ngài Mục Kiền Liên Bồ Tát tại đây

Theo Đạo Giáo và phong tục dân gian của Trung Quốc

Lễ Vu Lan báo hiếu 15/7 âm lịch trùng với Tết Trung Nguyên của phong tục dân gian người Hán và cũng trùng hợp với ngày xá tội vong nhân ở Địa Ngục của Đạo Giáo (hay còn gọi là Lão Giáo của Trung Quốc). 

Các đạo sĩ Trung Quốc cũng dùng từ Đảo huyền (倒懸), “ngược lên” cho từ Vu-lan, hoặc dùng từ Giải đảo huyền (解倒懸) là dịch ý theo mục đích của Kinh Vu-lan-bồn. Thật ra, từ Giải đảo huyền được các đạo sĩ Trung Quốc lấy ý từ câu: Dân chi duyệt chi do giải đảo huyền dã trong Mạnh Tử Kinh, chương 3 Công Tôn Sửu Thượng, chỉ sự giải thoát cho những kẻ khổ sở tột cùng ở cảnh giới Địa Ngục.

Theo Đạo Giáo, rằm tháng 7 là ngày mở cửa Địa Ngục, xét ân xá tha tội cho vong nhân để vong nhân được tái sanh vào cảnh giới an lành. Đồng thời cũng theo Đạo Giáo thì tháng 7 âm lịch cửa Địa Ngục rộng mở từ mùng 2/7, Diêm Vương ra lệnh bắt đầu mở Quỷ Môn Quan và đến rằm tháng 7 thì “thả cửa” để cho ma quỷ túa ra tứ phương. Đến sau 12 giờ đêm ngày 14/7 thì kết thúc và các ma quỷ phải quay lại Địa Ngục. Do đó, vào tháng 7 âm lịch, có lễ cúng cô hồn. Đạo giáo và phong tục dân gian Trung Quốc quan niệm rằng trên dương thế vào tháng 7 có rất nhiều vong linh không nơi nương tựa, không có người thân trên cõi trần và quỷ đói nên phải cúng cháo, gạo, muối hối lộ cho chúng để chúng không quấy nhiễu cuộc sống của mình. Người Trung Quốc theo phong tục dân gian lẫn Đạo Giáo đều tin tháng 7 âm lịch là tháng không may mắn và có những điều kiêng kỵ. Cũng như là khuyến khích mọi người hãy ăn chay và làm việc từ thiện.

Ở Trung Quốc, việc cúng cô hồn được thực hiện vào ngày 14 tháng 7 Âm lịch. Còn ở Việt Nam, thời gian này kéo dài nguyên một tháng. Không nhất thiết phải là ngày rằm. Ngày cúng cô hồn có thể tùy thuộc vào từng gia đình, từng vùng miền khác nhau.

Ở Việt Nam, tháng 7 âm lịch cũng bị nhiều người coi là thời gian xui xẻo nhất trong năm và phải kiêng kỵ nhiều thứ. Có ý kiến cho rằng quan niệm này không có trong phong tục của người Việt mà là bị lai nhập từ Trung Quốc.